Zoeken naar oude sporen van bewoning

Sinds onze verhuizing in maart 2010 heeft de huiseigenaar onderzoek naar de fundering van Huis 's-Hertogenbosch laten uitvoeren. Daarbij is ook archeologisch onderzoek verricht én zijn sporen gevonden van bewoning van vòòr de bouw van Huis 's-Hertogenbosch (1665). Misschien wel van Jacob Janszoon en Mr Gillis Massy. Zij woonden hier in 1576.

Bewoners in 1576

In het Zeeuws Archief zijn de namen van bewoners van de percelen Vlasmarkt 51 en 49 bewaard gebleven. (Vlasmarkt nr 49 is sinds 1665 verbonden met nr 51). De namen staan in een 20-eeuwse kopie van een belastingheffing uit 1576. Alle eigenaren en huurders van ontroerend goed werden in juni van dat jaar aangeslagen voor de 100e penning.

Aan de Vlasmarkt worden onder meer genoemd: het huis het Handvat, nu Vlasmarkt 47, en daarnaast op nr. 49, De drye Coninghen. Dat is de vroegste vermelding van de huisnaam van Vlasmarkt 49. Het huis stond er toen al circa vijftig jaar; het dateert naar schatting van 1520 en had in die tijd een naar voren springende houten bovengevel. De originele moer- en kinderbintenplafonds en de sporenkap heeft het huis nog steeds. Het moet een duur en goedgebouwd huis zijn geweest. Tijdens de belastingheffing van 1576 is het nog steeds een relatief duur pand, het wordt getaxeerd op £ 3:11, terwijl buurhuis het Handvat op slechts £-:30 wordt geschat.

De bewoonster van De drye Coningen is een weduwe die het om niet huurt. De reden daarvoor wordt ook gegeven: ‘ende huer gegeven bij de gemeene [zaeke] .... van zeeckeren diensten bij haer man de gemeene zaecke gedaen’.

Jacob Jansz. en Mr Gillis Massy

Vanaf de Drye Coninghen tot aan de hoek met de Beddewijkstraat en de Krommeweele, op de huidige percelen Vlasmarkt 51 en 53/55, staan volgens het belastingregister nog drie huizen. Het eerstvolgende huis wordt getaxeerd op ruim £3 en de laatste twee huizen elk op £ 5. De huurders zijn respectievelijk Jacob Jansz., Mr. Gillis Massy en Joos Maerte.

Klooster

Hoe zag de omgeving van de Vlasmarkt er in die tijd uit? In het westelijk deel van de stad, aan het einde van de huidige Vlasmarkt, bij de Beddewijkstraat en de Langeviele, lag het klooster van de Augustijnen, volgens Boddaert (anno 1751) ‘berugt door eene gewyde Hostie, waar aan in den jaare 1374, gelyk men het Volk wysmaakte, een Mirakel was geschied’. De Augustijnen vormden een bedelorde, hun klooster werd gesticht tussen 1289 en 1308.

Het klooster lag tussen twee straten, waarvan er later een verdween, namelijk het straatje in het verlengde van de Schuiffelstraat. De overgebleven straat is het St. Augustijn- of Schuttershofstraatje. In 1578 verhuisde het schuttershof van de handboog namelijk naar het klooster van de Augustijnen.

Detail uit de Zelandia Descriptio: de stad Middelburg, onderaan rechts de Seispoort met daarachter de huidige Vlasmarkt.

Reinier Quirysen, bewoner vòòr 1663

Mogelijk hebben de archeologen bij hun onderzoek aan de Vlasmarkt ook sporen van bewoners ná 1576 maar vòòr 1663 aangetroffen. Voordat Otto de la Porte in 1663 het perceel van Vlasmarkt 51 verwierf, was het eigendom van Reinier Quirynsen, een luitenant in dienst van de Staten. Hij was een kleinzoon van de Middelburgse burgemeester en schatrijke koopman Willem Quirynsen en zijn vrouw Marguerite de la Vanquière.

De naam van Reinier Quirynsen duikt op in het transportregister van ontroerend goed in het Zeeuws Archief (onderdeel van het archief godshuizen). Dit register laat zien dat Quirynsen in november 1663 verkoper is van drie huizen ‘annex den anderen’ voor de som van £1300.

Waarom bouwen aan de Vlasmarkt?

Otto de Laporte was koopman en behartigde de belangen van Vlaamse reders. In Middelburg bezat hij verschillende panden. Waarschijnlijk liet hij vanaf 1663 het monumentale Huis ‘s-Hertogenbosch, nu Vlasmarkt 51, bouwen. In de gevel prijkt het jaartal 1665.

Waarom hij voor het kolossale pand deze plek uitkoos, blijft onduidelijk. De straat is te smal om de Hollands-Klassisistische architectuur tot zijn recht te laten komen. Wie weet brengt het archeologisch onderzoek antwoord?